ترمومانومتر | کاربرد، انواع و نحوه عملکرد این ابزار اندازه‌گیری دقیق
🔧 ترمومانومتر | کاربرد، انواع و نحوه عملکرد این ابزار اندازه‌گیری دقیق
مقدمه
در بسیاری از سیستم‌های صنعتی، تاسیساتی و گرمایشی، نظارت هم‌زمان بر دما و فشار اهمیت حیاتی دارد. یکی از ابزارهایی که این کار را به شکل دقیق و مطمئن انجام می‌دهد، ترمومانومتر است. این دستگاه ترکیبی از دماسنج (ترمومتر) و فشارسنج (مانومتر) است و در تجهیزات مانند پکیج‌های دیواری، دیگ‌های بخار، سیستم‌های گرمایشی و خطوط لوله کاربرد فراوانی دارد.
در این مقاله از دید یک متخصص تاسیسات و ابزار دقیق، به بررسی جامع ترمومانومتر چیست، انواع ترمومانومتر و کاربرد ترمومانومتر می‌پردازیم تا درک روشنی از عملکرد و اهمیت آن در صنایع مختلف پیدا کنید.
بشتر بخوانید : شیر ترپ استیل
🧠 ترمومانومتر چیست؟ مشاهده محصول کلیک کنید
ترمومانومتر (Thermomanometer) دستگاهی است که به طور هم‌زمان فشار و دما را در یک نقطه از سیستم اندازه‌گیری می‌کند. این ابزار معمولاً از دو بخش تشکیل شده است:
- بخش فشارسنج (مانومتر): برای اندازه‌گیری فشار سیال (آب، بخار یا گاز) در سیستم.
- بخش دماسنج (ترمومتر): برای اندازه‌گیری دمای همان سیال در همان نقطه.
این ترکیب دو در یک، باعث صرفه‌جویی در فضا، هزینه و زمان نصب می‌شود. به همین دلیل ترمومانومتر به یکی از تجهیزات استاندارد در پکیج‌های دیواری، بویلرها و سیستم‌های گرمایشی مرکزی تبدیل شده است.
🔹 نکته کاربردی: اگر در صفحه نمایش پکیج خود دو عقربه (یکی برای دما و یکی برای فشار) را در یک قاب دایره‌ای مشاهده می‌کنید، در واقع با یک ترمومانومتر روبه‌رو هستید.
⚙️ انواع ترمومانومتر
ترمومانومترها بسته به نوع سیال، محدوده فشار و دما، و کاربرد صنعتی، در مدل‌های مختلفی تولید می‌شوند. در ادامه، مهم‌ترین انواع ترمومانومتر را بررسی می‌کنیم:
۱. بیمتال (Bimetal)
در این مدل، اندازه‌گیری دما با استفاده از نوار بیمتال انجام می‌شود که با تغییر دما منبسط یا منقبض می‌گردد. عقربه با این تغییر حرکت کرده و دما را نشان می‌دهد. این مدل معمولاً در سیستم‌های گرمایشی خانگی کاربرد دارد.
۲. پرشده با گاز (Gas Filled)
این نوع دارای محفظه‌ای پر از گاز بی‌اثر است. تغییرات دما باعث تغییر فشار گاز داخل لوله موئین می‌شود و عقربه را حرکت می‌دهد. دقت بالا و مقاومت در برابر لرزش از مزایای آن است.
۳. دیجیتال
مدرن‌ترین نوع ترمومانومتر که دارای نمایشگر دیجیتال است و هم‌زمان دما و فشار را با دقت بالا نشان می‌دهد. این نوع در صنایع حساس مثل نفت و گاز، داروسازی و تجهیزات پزشکی استفاده می‌شود.
۴. صنعتی (Heavy Duty)
برای محیط‌های سخت طراحی شده است. بدنه فولادی ضدزنگ، مقاومت بالا در برابر خوردگی و تحمل فشار زیاد از ویژگی‌های این مدل است.
🧰 کاربرد ترمومانومتر
ترمومانومتر در صنایع و سیستم‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه برخی از کاربردهای کلیدی ترمومانومتر را مرور می‌کنیم:
🔹 ۱. پکیج‌های دیواری و آبگرم‌کن‌ها
در بیشتر پکیج‌های خانگی از ترمومانومتر برای کنترل هم‌زمان دمای آب و فشار مدار گرمایش استفاده می‌شود. اگر فشار یا دما از محدوده مجاز خارج شود، ترمومانومتر به‌راحتی آن را نشان می‌دهد تا کاربر یا تعمیرکار اقدام لازم را انجام دهد.
🔹 ۲. دیگ‌های بخار و سیستم‌های صنعتی
در کارخانه‌ها و نیروگاه‌ها، ترمومانومتر نقش حیاتی در پایش شرایط کاری بویلرها دارد. این ابزار از خطرات ناشی از فشار یا دمای بیش از حد جلوگیری می‌کند.
🔹 ۳. سیستم‌های تاسیساتی ساختمان
در موتورخانه‌ها، لوله‌کشی‌ها و پمپ‌خانه‌ها برای کنترل وضعیت آب گرم و سرد از ترمومانومتر استفاده می‌شود.
🔹 ۴. خطوط انتقال سیالات
در خطوط گاز و آب تحت فشار، با کمک ترمومانومتر می‌توان هم‌زمان وضعیت دما و فشار را در نقاط کلیدی خط لوله بررسی کرد.
🔍 مزایای استفاده از ترمومانومتر
- کاهش هزینه نصب به‌دلیل ترکیب دو ابزار در یک دستگاه
- اشغال فضای کمتر در تابلو یا پنل کنترل
- دقت بالا در کنترل شرایط کاری
- افزایش ایمنی تجهیزات و کارکنان
- سهولت در پایش و تعمیرات دوره‌ای
💡 نکات مهم در انتخاب ترمومانومتر
در هنگام خرید باید به چند عامل کلیدی توجه کرد:
- محدوده دما و فشار کاری
- جنس بدنه و متریال مقاوم در برابر خوردگی
- نوع اتصال (رزوه‌ای یا فلنجی)
- دقت اندازه‌گیری
- برند و استاندارد تولید (مثل WIKA، AFRISO، یا REGO)
🧩 جمع‌بندی
ترمومانومتر یکی از ابزارهای حیاتی در صنعت و تاسیسات ساختمانی است که با ترکیب دو عملکرد دماسنج و فشارسنج، کنترل دقیق‌تر و ایمن‌تری را فراهم می‌کند. شناخت انواع ترمومانومتر و انتخاب مدل مناسب با توجه به شرایط کاری، نه تنها باعث افزایش عمر تجهیزات می‌شود بلکه بهره‌وری سیستم را نیز بالا می‌برد.
اگر در زمینه انتخاب یا نصب نیاز به راهنمایی دارید، بهتر است از کارشناسان ابزار دقیق و تاسیسات حرارتی مشاوره بگیرید تا بهترین گزینه را برای سیستم خود انتخاب کنید.
جهت تماس با کارشناسان متخصص در حوزه ابزارآلات دقیق اینجا کلیک کنید. تماس با ما
پیشنهاد مطالعه
اگر این مقاله برایتان مفید بود، پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌های زیر را هم بخوانید: